Süreç İyileştirme Yöntemleri / 4.Pareto Analizi

Merhaba arkadaşlar, Pareto Analizi günlük hayat, endüstri, hizmet ve aklınıza gelebilecek bir çok alan veya sektörde kullanılabilen bir süreç izleme yöntemidir. Bu yayında yaptığım literatür araştırmalarım sonucunda bulduğum bilgileri sizinle ile paylaşıp ve bu bilgileri bir örnek ile de süsleyeceğim. Keyifli okumalar..

PARETO ANALİZİ

´  Pareto diyagramı, bir tür kalite diyagramıdır.

´  İtalyan ekonomist Wilfredo Pareto 1897 yılında gelir dağılımının eşit olmadığını göstermek amacıyla bir formül geliştirmiştir. Ardından 1907 yılında Pareto'nun teorisine benzer bir teoriyi Amerikan iktisatçı M.C. Lorenz grafik olarak kullanmıştır. Bu iki iktisatçının kullandığı bu oran 20/80 olarak açıklanmıştır. Bu açıklamayla gelirin %80'lik kısmının toplumdaki %20 lik bir gruba ait olduğu hipotezi ortaya atılmıştır. Dr J.M. Juran ortaya atılan bu hipotezi kalite kontrol alanında uygulamıştır. Daha sonraki zamanlarda sadece kalite kontrolde değil hayatın diğer alanlarında da kullanılabilecek olan bu ilkeye Juran, pareto ilkesi adını vermiştir

´  Problem çözmek, başarı durumunu gözlemek veya problemin temel nedenini belirlemek için bir başlangıç noktası seçmek amacıyla tüm problemlerin veya şartların bağıl önemini göstermek için kullanılır. 

´  Kontrol çizelgeleri veya diğer veri toplama formlarına dayanılarak yapılan Pareto diyagramları bize dikkatimizi hangi önemli problemlere vereceğimiz konusunda yardım eder. 

´  Pareto diyagramı, bir problemin önemli sebeplerini daha az öneme sahip olan sebeplerden ayırt etmekte kullanılan bir çubuk diyagramıdır. Bu diyagram giderek azalan bir düzende bilgi verir. Pareto diyagramı aynı zamanda takım çalışması için önemli problemlerin belirlenmesinde kullanılan bir araçtır.

´  Pareto analizi ilk defa İtalyan ekonomist Wilfredo Pareto tarafından kullanılmıştır. Çalışma hayatında bir çok sorunla karşılaşılır. Sorunların nedenleri genellikle Pareto prensibine uygundur.

´  Pareto prensibi; problemlerin büyük bir kısmının genellikle birbiri ile bağlantılı az sayıdaki ancak baskın (dominant) nedenden kaynaklandığını ifade eder. "80/20 kuralı" olarak da adlandırılan bu kalite aracı, "problemin %80’lik kısmına %20’lik aktivitenin neden olması ve bu önemli %20’lik payın üzerinde yoğunlaşılması" anlamına gelmektedir.

´  Pareto diyagramları büyük kayıplara neden olan küçük sorunların belirlenmesine olanak sağlar.

´  Pareto analizinde olaylar sıklık, zaman ve önem sırasına göre grafik üzerinde sıralanır. Bu şekilde oluşturulan tablonun en belirgin özelliği, sıralamayı göstermesidir.

´  Olayların sıklık sırasına göre sıralanması, hangi sorunun daha önce ele alınması gerektiği hususunda konu üzerinde çalışanlara yardımcı olur. Yüzde onluk bir öneme ve önceliğe sahip bir probleme zamanın yüzde sekseninin ayrılması rasyonel olmayacaktır.

´  Sorunların önem ve öncelik sırasına göre çözülmesi daha rasyonel bir davranış olup, pareto analizi bize bu imkanı verecektir.

´  Pareto diyagramının oluşturulmasında izlenmesi gereken adımları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür :

Toplanan verilerle elde edilen kategoriler azalan sırada diyagrama yerleştirilmeli ve verilerin toplam içindeki yüzdesi hesaplanmalıdır.

Yoğun işlemlere ilişkin sorun ve süreçlerden başlanmalıdır. Bu nedenle, Pareto diyagramının sebep-sonuç analizinden sonra yapılması faydalı olacaktır. Sorunlarla ilgili veriler kategorize edilmelidir.

Diyagramın dikey eksenine ölçülen olayın, ölçüm birimi veya adı yazılmalıdır. Eksen sıfırdan başlayarak tüm oluşumların toplamının kaydedilebileceği eşit aralıklara bölünmelidir.

Diyagramın yatay ekseni eşit aralıklarla bölünerek her aralık değişik kategorileri ifade edecek şekilde tanımlanmalıdır.

En sık tekrarlanan kategori en solda yer alacak şekilde ve azalan seyir ile sağa doğru daha düşük frekanslı kategorilerle devam edilmelidir. 

 Pareto Analizinin Faydaları

1.      Problem üstünde en önemli etkiye sahip olan faktörü belirlemek
2.      Problemleri listelemek ya da sebepleri tablolamak ve her biri için oluşan hata sayısını saptamak
3.      Önem sırasına göre tablo oluşturmak
4.      Listedeki toplam hata sayısını belirlemek
5.      Her bir problemin gösterdiği % oranlarını hesaplamak
6.      Herhangi bir takım çalışmasında ortak bir karar almak ya da bir yolda birleşmek

Pareto Analizine Bir Örnek

´  Bir restoranda müşterilerin şikayetlerini inceleyerek müşteri memnuniyetini artırmak için dikkatimizi vermemiz gereken alanları bulmaya çalışıyor olalım. Müşterilerimize anket yaparak şikayet edilen hususları ve bunların sayısını aşağıdaki tablodaki şekilde belirlemiş olalım. Öncelikle şikayet sayısına göre azalan şekilde veriyi sıralayalım.

´  Değerlendirme kişiye göre değişebilir ancak bu örnekte toplam 14 şikayet gerekçesinden yalnızca ilk 4 tanesi tüm şikayetlerin %78’ine denk gelmektedir. Sonraki 3 şikayeti de eklediğinizde şikayetlerin %90’ının sadece bu 7 husustan kaynaklandığı anlaşılmaktadır.